Verjongen en/of vermeerderen van vaste planten

In een jonge net aangelegde border is nog veel kale grond te zien. Er moet namelijk rekening gehouden worden met de uiteindelijk te bereiken grootte van de beplanting. Door de vaste planten voldoende ruimte te geven, kunnen ze uitgroeien tot gezonde planten. Bij een dichte aanplant zal de concurrentie tussen de planten al snel te groot worden. Dit geldt niet alleen boven de grond, maar zeker ook ondergronds. Want ook de wortels moeten voldoende ruimte krijgen om uit te kunnen groeien tot gezonde planten.

Toch moet na verloop van 4 à 5 jaar ook in een goed aangelegde border worden ingegrepen. Na zoveel jaar zijn de vaste planten volgroeid. De pollen worden te groot, krijgen uitlopers of raken in het midden van de pol verhout. Sterke groeiers zullen de minder sterk groeiende planten verdringen. Hoog tijd om in te grijpen dus!

Het verjongen van de border, of het vermeerderen van vaste planten is een hele klus. Soms is het uitgraven van een plant een zwaar karwei. Zeker als er sprake is van een diep wortelende soort.

Vermeerderen van vaste planten

Vermeerderen van vaste planten kan op verschillende manieren gebeuren en is afhankelijk van de betreffende plant. Het komt er kort samengevat op neer dat de volgroeide moederplant wordt opgedeeld in meerdere stukken. Van de oorspronkelijke moederplant worden zo meerdere exemplaren verkregen. Door deze jonge plantdelen terug te plaatsen in de border wordt weer een nieuwe frisse start gemaakt en kunnen de planten weer een flink aantal jaren vooruit.

Scheuren

Veruit de makkelijkste manier om vaste planten te vermeerderen gebeurd d.m.v. scheuren. Graaf hiervoor de plant volledig uit de grond. Deel de pol vervolgens met een scherpe spa in stukken. Deze stukken kunnen vervolgens weer worden teruggeplant en zullen uitgroeien tot mooie nieuwe planten. Let er wel op dat aan de afgesneden stukken ook voldoende wortels zitten!

Hosta en Alchemilla mollis (Vrouwenmantel) zijn voorbeelden van planten die zich door scheuren makkelijk laten vermeerderen.

Uitlopers verwijderen

Veel vaste planten maken zogenaamde uitlopers. Een stukje verwijderd van de moederplant verschijnt een nieuw plantje. Vooral deze soorten kunnen de verhouding in een border behoorlijk verstoren door hun enorme uitbreidingsdrang. In dit geval zijn het dan geen uitgezaaide plantjes, maar uitlopers van de moederplant. Ze zitten met een uitgelopen wortelstok nog met de moederplant verbonden. Steek zo’n uitloper voorzichtig los van de moederplant en plant het eventueel elders in de tuin weer uit.

Ajuga (Zenegroen) en Anemone zijn twee voorbeelden van planten die zich d.m.v. uitlopers vermeerderen.

Verjongen van vaste planten

Er zijn diverse planten die na verloop van jaren echt aan een verjonging toe zijn. Ze zijn niet alleen veel te groot geworden, ze gaan ook verouderingsverschijnselen vertonen. Ze groeien naar buiten toe uit met nieuwe frisse delen, maar het hart van de plant gaat er steeds minder fraai uitzien.

Graaf deze planten helemaal uit. De buitenste jonge delen kunnen als nieuwe plantjes worden teruggezet in de border. Het oude hart van de plant kan vervolgens in de compostbak.

Phlox (Vlambloem) is een bekende vaste plant die “last” heeft van verhouten.

Vermeerderen door zaad

Planten opkweken uit zaad wordt in de hobbysfeer nog het meest gedaan. In de moestuin kan dat bijna niet anders, want bijna alle groentegewassen worden immers door zaad vermeerderd. Jonge plantjes van bepaalde gewassen echter, zoals van sla, andijvie, prei en koolsoorten, zijn vaak in tuincentra te koop. Sierplanten zaaien gebeurt al heel wat minder en dat is jammer want met name onder de eenjarigen komen veel soorten voor die als jong plantje zelden of nooit te koop zijn.

Indien u deze planten dus in de tuin wilt hebben, bent u wel verplicht om ze zelf op te kweken. En er zijn heel fraaie soorten onder, zoals bosliefje (Nemophila menziesii), kooltje vuur (Adonis aestivalís), rode melde (Atrìplex hortensis ‘Rubra’), bolderik (Agrostemma githago), doornappel (Datum stramonium), kruisbladeolfsmelk (Euphorbia lathyris), slaapmutsje (Eschscholtzia californica) en mariadistel (Sílybum marianum). Het is ook interessant om van bepaalde vaste planten in de tuin zelf zaden te winnen en deze later uit te zaaien. Als ze in bloei staan zult u zeker verrast zijn door de soms heel andere bloemkleuren die de jonge plantjes hebben in vergelijking tot de plant waarvan de zaden zijn afgekomen.

Beste tijd voor het vermeerderen van vaste planten

Voor een rigoureuze aanpak van de border is de herfst of de lente het beste tijdstip.

In de herfst is de bodem nog warm en zullen de jonge planten goed kunnen wortelen. De nachten zijn dan al vochtiger, waardoor extra water geven niet meer nodig zal zijn. In deze periode gaat het erom dat vooral het wortelgestel zich goed ontwikkeld. Door de lager wordende temperaturen zullen de planten niet of nauwelijks meer uitlopen. Zelf goed waarnemen of de plant aanslaat is dan ook niet eenvoudig.

Als de planten in het voorjaar vermeerderd worden, moet wel goed in de gaten gehouden worden dat de wortels voldoende vocht krijgen. Het voorjaar heeft weer als voordeel dat je goed kan zien of de planten aanslaan. Door de oplopende temperaturen zullen de planten immers uit gaan lopen en is met het blote oog te zien of de plant het al dan niet goed doet.